Ο κίνδυνος του τρόμου και του πανικού για την πανδημία, μέσα από τα μάτια ψυχολόγου

Ο κίνδυνος του τρόμου και του πανικού για την πανδημία, πολλές φορές πιθανότατα να είναι μεγαλύτερος από την ίδια την πανδημία.

Μιλά η Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος

«Και αν κολλήσω και πεθάνω;», «αν πάθουν κάτι κακό οι αγαπημένοι μου, οι γονείς μου, το παιδί μου;». Σκέψεις συχνές και απολύτως φυσιολογικές στην εποχή του νέου κορονοϊού.

Ο φόβος του θανάτου και της απειλής της ζωής είναι αυτός που μπορεί να φέρει τον πανικό στον ευρύτερο πληθυσμό, ειδικά με την εξάπλωση του ιού και τα περισσότερα προληπτικά μέτρα.

Ο φόβος είναι ένα απολύτως φυσιολογικό συναίσθημα και έχει ένα πολύ σημαντικό λόγο ύπαρξης, λένε οι ειδικοί ψυχικής υγείας. Να μας προφυλάξει από μια επικείμενη απειλή. Θα μας κινητοποιήσει και θα μας κάνει να προστατευτούμε επαρκώς. Εάν όμως ξεφύγει από τα όρια αυτού που θεωρούμε φυσιολογικό, υπάρχει ο κίνδυνος να εξελιχθεί σε έναν πανικό ή ακόμα περισσότερο σε μια αγχώδη διαταραχή.

Τι πρέπει να προσέχουμε για να μην απειληθεί η ψυχική μας ισορροπία; Πως να αντιμετωπίσουμε τα παιδιά μας για να μην τους μεταφερθεί ο πανικός και ο φόβος ότι κάτι κακό θα μας συμβεί; Τι γίνεται με το στίγμα για τους ασθενείς;

Τι λέει η ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος, Αλεξάνδρα Καππάτου για το θέμα της ψυχολογίας μας στην εποχή που βιώνουμε μία πανδημία

Μην πανικοβάλλεστε, αλλά και μην υποτιμάτε την κατάσταση

Στην αρχή οι άνθρωποι το είχαν πάρει στα αστεία. Έβλεπαν ότι το πρόβλημα υπάρχει αλλού και δεν έχει φτάσει στην πόρτα μας. Όμως μετά άρχισαν να εμφανίζονται κρούσματα και στη χώρα μας και τότε οι περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να λειτουργούν αμυντικά. Έλεγαν ότι δεν θα αλλάξω τον τρόπο της ζωής μου. Τρανό παράδειγμα το καρναβάλι της Πάτρας. Τώρα από ότι φαίνεται η μία πλευρά ακούει τις υποδείξεις των ειδικών, η άλλη πλευρά όμως δεν φαίνεται να τις λαμβάνει και τόσο σοβαρά υπόψη. Δεν θα πρέπει να υπάρχει πανικός, αλλά για να μην υπάρξει πανικός, θα πρέπει να λαμβάνουμε κάποια μέτρα προστασίας. Όλη αυτή η υπέρ-ενημέρωση αποσκοπεί στο να μπορούμε να ξέρουμε ακριβώς τι γίνεται.

Αυτό που χρειάζεται είναι να υπάρχει μία ουσιαστική εκπαίδευση του κόσμου, ότι είμαστε μπροστά σε μία πανδημία και λαμβάνουμε κάποια μέτρα προστασίας. Σημασία έχει ο καθένας μας να αποκτήσει αυτήν την ατομική ευθύνη απέναντι στο πρόβλημα, για να αισθάνονται όλοι πιο ασφαλείς. Δεν έχει σημασία αν δεν έχει ταξιδέψει στην Ιταλία ή αν δεν έχει έρθει σε επαφή με άτομα που νοσούν. Σημασία έχει ότι πρέπει να περάσουν στον ευρύτερο πληθυσμό κάποιοι βασικοί κανόνες, γιατί εάν δεν συμβεί αυτό, το επόμενο βήμα είναι ο πανικός. Είδαμε ανάλογες εικόνες σε διάφορα ξένα κράτη που αδειάζουν το χαρτί υγείας για παράδειγμα.

Ο κίνδυνος του πανικού για την πανδημία

Ο κίνδυνος να απέλθει πανικός στην προκειμένη περίπτωση ενεργοποιείται από τον φόβο του θανάτου και της απώλειας της ζωής. Αισθανόμαστε ότι απειλείται η ζωή μας. Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν απειλείται η ζωή στο περισσότερο πληθυσμό. Υπάρχει όμως κίνδυνος να υπάρξει διασπορά και να νοσήσει άτομο που ανήκει σε ευπαθή ομάδα, εξαιτίας της δικής μας μη συνειδητοποιημένης στάσης. Επίσης περισσότερο απειλείται η ψυχική μας ισορροπία. Γιατί όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τέτοια ζητήματα, αναπτύσσεται ο πανικός και το επόμενο βήμα από τον πανικό είναι οι φοβίες, το έντονο άγχος που με τη σειρά του οδηγεί σε διάφορες διαταραχές, κύριος αγχώδους ερμηνείας, κατάθλιψη κτλ.

Τα τρία βήματα για να αποφύγουμε τον πανικό

Σύμφωνα με την κα Καππάτου, τρία είναι τα βασικά πράγματα που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας για να αποφύγουμε τον πανικό:

1. Να τηρούμε όλους τους κανόνες ασφαλείας που μας επισημαίνουν οι ειδικοί, για να αισθανόμαστε και να είμαστε ασφαλείς.
2. Η επαφή με τους δικούς μας ανθρώπους.

Ακόμη και σε κατάσταση καραντίνας, είναι μια ευκαιρία να έρθουμε κοντά με τους δικούς μας ανθρώπους, την οικογένειά μας. Η έννοια της εγγύτητας με τους δικούς μας ανθρώπους και τις αξίες της οικογένειας, είναι πάρα πολύ σημαντική σε καταστάσεις κρίσης και είναι αυτή που μας βοηθάει να διασφαλίσουμε την ψυχική μας ισορροπία και υγεία. Ακόμη και αν δεν μπορούμε να τους δούμε από κοντά, λόγω ενδεχόμενης καραντίνας, μπορούμε να μιλήσουμε στο τηλέφωνο.

3. Όλο αυτό κάποια στιγμή θα τελειώσει.

Ακόμη και εάν νοσήσουμε, ή αποφασίσουμε να τεθούμε σε απομόνωση για να προφυλαχτούμε, ή να είμαστε σε επιφυλακή για ένα διάστημα, θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι όλο αυτό δεν θα διαρκέσει για πάντα. Είναι έκτακτη συνθήκη για μια έκτακτη κατάσταση, η οποία κάποια στιγμή θα τελειώσει.

Τι να πούμε στα παιδιά μας για την πανδημία

Μια βασική παράμετρος σε όλη αυτή την έκτακτη κατάσταση είναι πως θα χειριστούμε τα παιδιά μας, ειδικά τώρα μετά την απόφαση να κλείσουν τα σχολεία για προληπτικούς λόγους.

Το βασικό είναι πρώτα να φροντίζουμε τον εαυτό μας, για να μπορέσουμε να περάσουμε και στα παιδιά μας τα κατάλληλα μηνύματα.

Είναι μάλιστα μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να μιλήσουμε με τα παιδιά μας έτσι ώστε να μη βρεθούν και εκείνα σε πανικό. Αρχικά πρέπει να τα ρωτήσουμε τι έχουν ακούσει για την κατάσταση. Στη συνέχεια πρέπει με απλά λόγια, προσαρμοσμένα στην ηλικία τους, να τους εξηγήσουμε τι σημαίνει ο ιός αυτός, να μην αισθανθούν ότι υπάρχει ο κίνδυνος πάνω από το κεφάλι μας, αλλά να τους εξηγήσουμε ότι για να μην υπάρχει κάποιο πρόβλημα, πρέπει να ακολουθήσουμε όλοι αυτά που λένε οι ειδικοί.

Μπορούμε μέσω αυτής της συγκυρίας να αδράξουμε την ευκαιρία και να τους διδάξουμε τους κανόνες της υγιεινής, που ούτως ή άλλως πρέπει να τηρούν πάντα. Είναι επίσης απαραίτητο να τα διαβεβαιώσουμε ότι είναι ασφαλείς.

Δε χρειάζεται όλη την ώρα να είναι ανοιχτή η τηλεόραση, γιατί μεταδίδει γεγονότα που στα μάτια των παιδιών φαντάζουν απειλητικά.

Και το σημαντικότερο απ’ όλα είναι να τους δείξουμε ότι εμείς δεν ανησυχούμε για αυτά. Αυτό το θεωρώ πολύ σημαντικό. Γιατί τα παιδιά μπορεί να φοβηθούν μήπως πεθάνουν, οι γονείς τους ή και τα ίδια. Αυτή η κατάσταση μπορεί να τους βγάλει αυτή την μεγάλη απειλή. Όπως και σε μας τους ίδιους. Θα πρέπει να εξηγήσουμε στα παιδιά μας ότι δεν πεθαίνουν όλοι οι άνθρωποι, αλλά κινδυνεύουν πολύ κάποιες πολύ δύσκολες περιπτώσεις. Γι’ αυτό φροντίζουμε και για τη γιαγιά και για τον παππού. Τους εξηγούμε ότι για κάποιο διάστημα δεν θα πρέπει να έχουμε αγκαλιές με τη γιαγιά και τον παππού και ότι δεν θα πρέπει να πηγαίνουμε πολύ κοντά τους, για να μην τους κολλήσουμε τίποτα.

Το στίγμα

Ένα άλλο σημαντικό θέμα στην εποχή του κορονοϊού που ζούμε, είναι το στίγμα, όχι μόνο για τους ασθενείς, αλλά και για όσους έχουμε την υποψία ότι είναι ασθενείς.

Αυτό που δεν μπορούμε να καταλάβουμε σε αυτή την συγκυρία είναι ότι πολύ εύκολα μπορούμε να βρεθούμε κι εμείς σε αυτή τη θέση. Ή κάποιος δικός μας άνθρωπος. Δεν ήθελαν να προσβληθούν. Επίσης, όταν εμείς λαμβάνουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, δεν πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε σαν εν δυνάμει επικίνδυνους, που μπορεί να μας οδηγήσουν στον θάνατο – γιατί έτσι τους βλέπουμε. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρώ πολύ σημαντικό το γεγονός ότι τηρείται η ανωνυμία, που θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό να μην στιγματιστούν.

Πηγή: HUFFPOST

Διάβασε ακόμη: Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών δίνει οδηγίες: Τι κάνουμε με ρούχα και παπούτσια