Γνώριζες ότι ο άνηθος αποτελεί ένα σημαντικό φαρμακευτικό χόρτο από την Βιβλική εποχή; Σημειώνει μακριά ιστορία για πολλούς αρχαίους λαούς και πολιτισμούς. Αποτελεί ένα δημοφιλές μαγειρικό βότανο με διάφορες χρήσεις και ιδιότητες.

Πρόκειται για μονοετή πόα με τρυφερό βλαστό, έντονο άρωμα και χαρακτηριστική γεύση που προστίθεται σε πολλές κουζίνες.

Δυο λόγια για τον άνηθο…

Ο άνηθος φυτρώνει στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και της Νότιας Ρωσίας, αλλά καλλιεργείται σε όλες τις χώρες του κόσμου για τους βλαστούς του και το αιθέριο έλαιο του. Οι κύριες χώρες καλλιέργειας είναι η Γερμανία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ, ενώ η Ινδία είναι η πρώτη στον κόσμο. Στην Ελλάδα τον συναντάμε σχεδόν σε όλους τους οικιακούς και εμπορικούς λαχανόκηπους.

Η Αγγλική και η Γερμανική ονομασία του φυτού είναι dill και προέρχεται από το νορβηγικό dilla που σημαίνει ηρεμία, ησυχία.

Στην ιστορία της Αμερικής μάλιστα, δίνανε στα παιδιά άνηθο και μάραθο για να μείνουν ήσυχα κατά τη διάρκεια των συνάξεων της Κυριακής.

Στη γλώσσα μας, μπορεί να μας φέρνει κάτι το «ανήθικο» (χωρίς ήθος) αλλά δεν υπάρχει συσχέτιση της λέξης με το όνομα του φυτού. Βέβαια τώρα θα σε πάω πιο πίσω…

Πολύ πίσω… στους αρχαίους λαούς

Οι πρώτες αναφορές που έχουμε για τις ιδιότητες του άνηθου ως φαρμακευτικό φυτό, βρέθηκαν πριν από 5.000 περίπου χρόνια σε αιγυπτιακά κείμενα και αναφερόταν ως «αναλγητικό φάρμακο», αλλά και στον Πάπυρο του Έμπερς ως καταπραϋντικό. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν ως βασικό συστατικό για τη παρασκευή παυσίπονων. Επιπλέον, αναγνωρίσθηκαν ίχνη του άνηθου στον τάφο του Αμενοφέως του Β΄ της Αιγύπτου.

Έχουμε αναφορές για τον άνηθο στην Αγία Γραφή στο κατά Ματθαίου Ευαγγέλιο. Οι βαβυλώνιοι καλλιεργούσαν άνηθο στους κήπους τους το 3.000 π.Χ.

Στον Λίβανο η παράδοση λέει ότι ο Αβραάμ έμαθε στον λαό του την καλλιέργεια και τη χρήση του άνηθου όταν επέστρεψε από τον βορρά. Αυτό μας επιβεβαιώνει την ύπαρξη και την χρήση του άνηθου από τη βιβλική ακόμη εποχή, ενώ επίσης καλλιεργείται στη Παλαιστίνη και στις πεδιάδες της Σαρόν στη Ναζαρέτ.

Στην αρχαία Ρώμη ο άνηθος αποτελούσε σύμβολο τύχης και ήταν ένα τόσο πολύτιμο φυτό που επιβλήθηκε ειδικός φόρος για χάρη του!

Οι μονομάχοι έτρωγαν τα φύλλα του άνηθου, για να πάρουν δύναμη και ανδρεία.

Αρχαία Ελλάδα

Οι αρχαίοι Έλληνες τον είχαν γιατρικό για τον λόξυγκα, ενώ πίστευαν ότι οι ιδιότητες του βοηθούσαν για ένα καλό και ομαλό ύπνο και έτσι κάλυπταν με φύλλα άνηθου τα κεφάλια και τα μάτια τους, αλλά και των παιδιών τους. Οι μητέρες έτριβαν το στήθος τους με τον χυμό του άνηθου, για να βοηθήσει το μωρό να κοιμηθεί μετά τον θηλασμό. Επίσης, θεωρούσαν το φυτό σημάδι πλούτου. Έκαιγαν αρωματικό λάδι στα σπίτια και χρησιμοποιούσαν τα αιθέρια έλαια του στην παραγωγή κρασιού.

Ο Ιπποκράτης πρόσθετε άνηθο σε συνταγές για τον καθαρισμό του στόματος. Οι αθλητές άλειφαν το σώμα τους με το αιθέριο έλαιο των καρπών του γιατί το θεωρούσαν καταπραϋντικό, χαλαρωτικό και τονωτικό των μυών. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι στρατιώτες έβαζαν σπόρους επάνω στις πληγές τους για πιο γρήγορη επούλωση, ενώ στεφάνωναν τα κεφάλια των νικητών με τα ανθισμένα κλαδιά του.

Πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες του άνηθου περιέγραψε ο Πλίνιος (23-79 μ.Χ.) στο βιβλίο του «Naturalis Historia» αλλά και πολλοί ακόμη συγγραφείς του 10ου αιώνα.

Ο Διοσκουρίδης χρησιμοποιούσε το φυτό βρασμένο ως ηρεμιστικό αλλά και ως γιατρικό για τον τυμπανισμό και την πέψη. Έχει αναφέρει ότι από τα άνθη του παρασκευάζονταν το «ανήθινον μύρον» και από τους σπόρους του ο «ανήθινος οίνος».

«Το χόρτο σταματάει τον λόξυγκα, βρασμένο σε κρασί… και χρησιμοποιείται στα σκευάσματα για την αποβολή των αερίων και των πόνων που προκαλούν», έχει γράψει ο Κούλπεπερ (1653 – “Πλήρες βοτανοθεραπεία”).

Κατά τον Μεσαίωνα, πίστευαν πως ο άνηθος απέτρεπε και έδιωχνε μακριά την μαγεία!  Τον χρησιμοποιούσαν σε ξόρκια, καθώς θεωρούσαν πως είχε μαγικές ιδιότητες και έδιωχνε το «κακό μάτι».

Χρησιμοποιήθηκε επίσης, σαν διακοσμητικό φυτό που έδινε φρεσκάδα στα σπίτια και τις αίθουσες δεξιώσεων. Το γλυκό και φρέσκο άρωμά του εξουδετέρωνε δυσάρεστες οσμές.