Φασκόμηλο: Τα είδη που φυτρώνουν στην Ελλάδα

Το φασκόμηλο είναι ένα από τα βότανα που φυτρώνουν στα γόνιμα εδάφη της χώρας μας… «το βοτάνι που δε σε αφήνει να πεθάνεις».

Το φασκόμηλο φυτρώνει σε πολλές χώρες της Μεσογείου και ειδικά στην Αδριατική, τη Ν. Ευρώπη και τη Μ. Ασία. Στην Ελλάδα φυτρώνουν πάνω από 20 είδη φυτών του γένους Salvia officinalis. Βρίσκεται σε όλες τις περιοχές της χώρας, κυρίως σε ξηρούς και πετρώδεις τόπους.

Ποια είδη φασκόμηλου παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον στη χώρα μας;

Σάλβια η φαρμακευτική (Salvia officinalis L.)

Είναι μικρός, πολυετής, αειθαλής θάμνος με 70 εκ. ύψος, με πολύκλαδο, τετραγωνικό και χνουδωτό βλαστό. Τα άνθη έχουν μπλε-ιώδες χρώμα. Η ανθοφορία του αρχίζει τον Απρίλιο και ολοκληρώνεται αρχές Μαΐου. Τα αιθέρια έλαια της φαρμακευτικής, περιέχουν υψηλά ποσοστά καμφοράς και θουγιονών.

Σάλβια η τρίλοβος – Ελληνικό φασκόμηλο (Salvia triloba L.)

Φυτρώνει στη Β. και Ν. Ελλάδα, και αποκαλείται και «ελελίφασκος του Θεόφραστου». Είναι πολυετής, αειθαλής θάμνος με 80 εκ. ύψος, με πολύκλαδο, τετραγωνικό και χνουδωτό βλαστό. Η διαφορές με τη φαρμακευτική σάλβια είναι κυρίως στα φύλλα, αλλά και στα χρώματα των ανθέων. Έχει μεγαλύτερα φύλα με στρογγυλό τελείωμα, πράσινο χρώμα στο επάνω μέρος χωρίς χνούδι και αργυρόχρωμο με χνούδι στο κάτω.

Η τρίλοβος παίρνει το όνομα της από τα φύλλα, τα οποία έχουν στη βάση δύο αντίθετους λοβούς που μαζί με το κεντρικό φύλλο σχηματίζουν τρεις λοβούς. Τα άνθη της έχουν κόκκινο χρώμα έως πολύ ανοιχτό ροζ. Τα αιθέρια έλαια περιέχουν υψηλό ποσοστό κινεόλης.

Η σάλβια τρίλοβος έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια από όλα τα άλλα είδη φασκόμηλου.

Σάλβια η μηλοφόρος – Κρητικό φασκόμηλο (Salvia pomifera L.)

Φυτρώνει στη Δυτική Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη. Αποκαλείται και «σφάκος του Θεοφράστου».

Πρόκειται για μεγαλύτερο θάμνο από τα δύο προηγούμενα είδη, με πολλούς ανιόντες βλαστούς με μαλακό χνούδι. Είναι πολυμορφικό φυτό με καρδιόσχημα έως ωοειδή φύλλα. Η ανθοφορία γίνεται από τον Μάιο μέχρι τον Αύγουστο. Παίρνει την ονομασία «μηλοφόρος» από τα εξογκώματα που είναι σαν μήλα, σε ορισμένες μασχάλες του βλαστού. Τα αιθέρια έλαια περιέχουν υψηλά ποσοστά α- και β- θουγιονών.

Αυτά τα 3 σπουδαία είδη φασκόμηλου στην Ελλάδα, έχουν διαφορές στη μορφολογία και στη χημική σύσταση των αιθέριων ελαίων τους.

Μερικά από τα υπόλοιπα είδη φασκόμηλου που φυτρώνουν στην Ελλάδα:

Σάλβια των λιβαδιών (Salvia pratensis L.). Φυτρώνει σε χαμηλά υψόμετρα στην Ευρώπη, με μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση.
Σάλβια η γλουτινώδης (Salvia glutinosa L.). Βρίσκεται σε σκιερές δασικές εκτάσεις της Ευρώπης και της Ασίας. Στην Ελλάδα φυτρώνει μόνο βορειότερα της Θεσσαλίας. Αποκαλείται και «φυτό της χλωρίδας του Ολύμπου».
Salvia canditissima Vahl. Είναι διετής πόα που φυτρώνει στης βραχώδεις περιοχές όλη της Ελλάδας.
Σάλβια η άγρια (Salvia viridis). Είναι μονοετής πόα που φυτρώνει σε όλες τις παραμεσόγειες χώρες σε υψόμετρα μέχρι 600 μέτρων. Τη συναντάμε και στον Όλυμπο, ενώ πιθανώς να είναι «το όρμινον το ήμερο» του Θεοφράστου.
Σάλβια η χαίνουσα (Salvia ringens Sibth). Φυτρώνει στην ηπειρωτική Ελλάδα, σε υψόμετρα πάνω από 500 μέτρα. Αναφέρεται και στη χλωρίδα του Ολύμπου, ενώ φυτρώνει σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων.
Σάλβια η πτεροσχιδής (Salvia piñata L.). Φυτρώνει σε πετρώδεις περιοχές της Θράκης.
Σάλβια η αργυρά (Salvia argentea L.). Φυτρώνει σε όλη την παραμεσόγεια Ευρώπη και Αφρική, ενώ αναφέρεται και στη χλωρίδα του Ολύμπου.
Σάλβια η δασική (Salvia nemerosa L.). Φυτρώνει σε άγονα χέρσα μέρη της χώρας μας και είναι γνωστή και ως άγριος βασιλικός, στρεψίχορτο, σαρκοθρόφτι ή βουτυρόχορτο.
Σάλβια η βερμπενοειδής (Salvia verbenacea L.). Φυτρώνει σε ξηρούς πετρώδεις τόπους της βορειοηπειρωτικής Ελλάδας.
Σάλβια η περίβλαστος (Salvia amplexicaulis Lam.). Φυτρώνει σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων και τη Δυτική Ασία.
Σάλβια η ερυθρανθής (Salvia sclarea L.) – είναι πιο γνωστή ως «Αϊγιάννης». Φυτρώνει στις ορεινές περιοχές της Ελλάδας.