Kalli Σου έχει τύχει μέσα στα Χριστούγεννα, να ακούς πολλή φασαρία την ώρα που κοιμάσαι; Ήτανε καλικάντζαροι που θέλανε να τα ανακατέψουν όλα!
Σύμφωνα με τη λαϊκή ελληνική δοξασία, που υπάρχει από την αρχαιότητα, οι καλικάντζαροι είναι μικρά δαιμόνια που εμφανίζονται τις νύχτες του Δωδεκαήμερου των Χριστουγέννων (25 Δεκεμβρίου-6 Ιανουαρίου), επειδή αυτές τις ημέρες «τα νερά είναι αβάφτιστα».
Τι μορφή και χαρακτηριστικά έχουν;
Πρόκειται για δαιμονικά πλάσματα της λαϊκής φαντασίας που είναι άσχημα και βρώμικα, με τερατώδη μορφή. Έχουν τρίχες, κόκκινα μάτια, σάπια δόντια, αχτένιστα μαλλιά, μεγάλα νύχια και μικρό ή μεγάλο χέρι ή ακόμη και πόδι ζώου. Συνήθως είναι πολύ κοντοί με σκούρο χρώμα, γυμνοί ή με ένα σκούφο. Η περιγραφή τους είναι «μικροί σατανάδες». Τρέφονται με φίδια, σαύρες, σκουλήκια, ποντίκια και βατράχια.
Κακομούτσουνοι, στραβοί και σιχαμένοι δηλαδή
Πώς έγιναν καλικάντζαροι;
Διάφορες ελληνικές δοξασίες από μέρος σε μέρος λένε πως:
- Οι καλικάντζαροι ήταν άνθρωποι που είχαν κακή μοίρα και μετατράπηκαν σε αυτά τα δαιμόνια
- Γεννήθηκαν μέσα στο Δωδεκαήμερο
- Δε διάβασε σωστά ο ιερέας τις ευχές στη βάφτιση τους
- Ήταν τερατώδη βρέφη
- Πέθαναν ή αυτοκτόνησαν μέσα σε αυτές τις μέρες
- Δεν είχαν δυνατό άγγελο που να τους προστατεύσει από τον Σατανά και από άλλα κακά δαιμόνια
Που μένουν τον υπόλοιπο χρόνο;
Οι καλικάντζαροι μένουν στα έγκατα της Γης, δηλαδή στον Κάτω Κόσμο ή στον Άδη. Όλο τον χρόνο προσπαθούν να κόψουν το δέντρο που κρατάει τη Γη (το δέντρο της ζωής), με ένα τσεκούρι ή ροκανίζοντας το με τα δόντια. Όταν το δέντρο είναι έτοιμο να πέσει, ανεβαίνουν στον πάνω κόσμο την παραμονή των Χριστουγέννων για να μην τους πλακώσει και για να χαρούν τη νίκη τους. Εκεί αρχίζουν να ταλαιπωρούν τους ανθρώπους.
Ο Χριστός όμως, με τη γέννηση του ξαναφτιάχνει το δέντρο. Οι καλικάντζαροι διώχνονται από τον αγιασμό των υδάτων στα Θεοφάνεια και επιστρέφουν πίσω εκεί που ανήκουν.
Το δένδρο των Χριστουγέννων συμβολίζει αυτή τη Θεϊκή δύναμη και την προστασία που υπάρχει με την παρουσία του Χριστού.
Πού τρυπώνουν και πού μένουν το Δωδεκαήμερο;
Κατά την διάρκεια του Δωδεκαημέρου οι καλικάντζαροι παραμονεύουν τις νύχτες να βρουν πόρτα ανοιχτή, ή τρύπα ή καμινάδα σβηστή, για να χωθούν στα σπίτια. Μένουν σε μύλους, γεφύρια, ποτάμια, μονοπάτια και φεύγουν μόλις ο πετεινός λαλήσει τρίτη φορά.
Προσπαθούν με κάθε τρόπο να κάνουν ζημιές και να σκαλίσουν τους ανθρώπους
Είναι γρήγοροι, ευκίνητοι, πηδάνε από δέντρο σε δέντρο και από στέγη σε στέγη. Σπάνε τα κεραμίδια, κάνουν πολύ φασαρία, ποδοπατούν ότι βρούν στο πέρασμα τους, μαγαρίζουν τις τροφές, ανακατεύουν τα πράγματα, κόβουν το νερό στο αυλάκι. Είναι ιδιαίτερα άτακτοι, τους αρέσουν τα παιχνίδια και δεν τους νοιάζει τίποτα.
Μάλιστα τους αρέσει πολύ η ύπαιθρος και εκεί είναι περισσότερο επικίνδυνοι. Πιάνουν διαβάτες και χορεύουν ατελείωτα μαζί τους μέχρι να πέσουν κάτω.
Ο γνωστός χορός των καλικάντζαρων
Πώς και πότε φεύγουν;
Για να προστατευτούν οι άνθρωποι από αυτά τα κακά πλάσματα:
- Σημαδεύουν με Σταυρό τις πόρτες, τα παράθυρα, τις καμινάδες, τους στάβλους και τα δοχεία με το λάδι και τα τρόφιμα
- Κάνουν αγιασμό την παραμονή των Φώτων
- Σκορπάνε άσχημες μυρωδιές όπως καμένο παλιοτσάρουχο
- Δείχνουν χοιρινό οστό
- Ρίχνουν στα κεραμίδια λουκάνικα ή ξηροτήγανα
- Ανάβουνε δαυλί
- Κρεμάνε χαϊμαλιά πίσω απ’ τις πόρτες
- Λένε το «Πάτερ ημών»
Οι καλικάντζαροι φεύγουν για τον Κάτω Κόσμο την παραμονή των Φώτων, με τον πρώτο αγιασμό των υδάτων (Πρωτάγιαση). Κατά την αναχώρησή τους τραγουδούν:
Φεύγετε να φεύγουμε
Έρχεται ο τουρλόπαπας
Με την αγιαστούρα του
Και με τη βρεχτούρα του.
Σε μερικά μέρη τους καλικάντζαρους τους συνοδεύει η μάνα τους η «Καλικατζαρού», σε κάποια νησιά έρχονται με τις γυναίκες τους ή μόνο οι γυναίκες τους οι «καλικαντζαρίνες»!
Να θυμάσαι κάτι…
Αν ποτέ πέσεις στα χέρια του καλικάντζαρου, πες του ιστορίες και παραμύθια… αυτά τα πλάσματα είναι πολύ κουτά!
Άγια νύχτα: Η ιστορία και ο θρύλος του πιο εμβληματικού τραγουδιού των Χριστουγέννων
