Σαν σήμερα 31 Ιανουαρίου: Ο Μάνος Χατζιδάκις δίνει διάλεξη για το ρεμπέτικο

Σαν σήμερα το 1949, ο Μάνος Χατζιδάκις δίνει την περίφημη διάλεξή του για το ρεμπέτικο, στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Μίλησε για την κατοχή, για τα δύσκολα χρόνια και εκείνα αλλά και τα επόμενα. Τόνισε το πόσο καλά συνδέει το ρεμπέτικο, διαφορετικές μουσικές με διαφορετικά όργανα και προίκες από διάφορους τόπους.

Μα, όπως είπε, η πηγή του ρεμπέτικου είναι ξεκάθαρα μία:

«Θα ήθελα προκαταβολικά να σας πληροφορήσω, πως μ’ όλη μου την καλή διάθεση, δεν είμαι σε θέση να πω, ούτε καινούργια πράγματα, ούτε κι όσα μιλήσω απόψε να τα δώσω με σοφία. Θα προσπαθήσω όμως, κι όσο μπορώ πιο καλά, να σας μεταδώσω αυτό που με κάνει να ζω και να βλέπω την αξία του μέχρι σήμερα περιφερόμενου λαϊκού σκοπού της πόλης.

Το ρεμπέτικο κατορθώνει με μια θαυμαστή ενότητα, να συνδυάζει το λόγο, τη μουσική και την κίνηση. Απ τη σύνθεση μέχρι την εκτέλεση, μ’ ένστικτο δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την τριπλή αυτή εκφραστική συνύπαρξη, που ορισμένες φορές σαν φτάνει τα όρια της τελειότητας θυμίζει μορφολογικά την αρχαία τραγωδία. Ο συνθέτης της μουσικής είναι συγχρόνως και ο ποιητής καθώς και ο εκτελεστής. Βασικά του όργανα είναι τα μπουζούκια, μεγάλο μαντολίνο τουρκικής μάλλον προελεύσεως κι ο μπαγλαμάς – παραλλαγή της κρητικής λύρας και της συγγενικής νησιώτικης, πιο μικροσκοπικής απ αυτήν και κρουστές με πέννα. Η σύνθεση του τραγουδιού βασίζεται βέβαια πάνω στη χορευτική κίνηση, με τρεις χαρακτηριστικούς ρυθμούς, τον ζεϊμπέκικο, τον χασάπικο και τον σέρβικο.

Πάνω σ’ αυτούς τους ρυθμούς χτίζεται το ρεμπέτικο τραγούδι, του οποίου παρατηρώντας τη μελωδική γραμμή, διακρίνομε καθαρά απάνω την επίδραση ή καλύτερα την προέκταση του βυζαντινού μέλους. Όχι μόνο εξετάζοντας τις κλίμακες που από το ένστιχτο των λαϊκών μουσικών διατηρούνται αναλλοίωτες, μ’ ακόμη, παρατηρώντας τις πτώσεις, τα διαστήματα και τον τρόπο εκτέλεσης. Όλα φανερώνουν την πηγή, πού δεν είναι άλλη απ την αυστηρή κι απέριττη εκκλησιαστική υμνωδία.»

Όλη η διάλεξη βρίσκεται εδώ.

Σήμερα γιορτάζουν: Ευδόξιος, Ευδοξία, Θεοδότη, Θεόδοτος, Θεόκτιστος, Θεοκτίστη, Κύρος.

Τι έγινε σαν σήμερα;

1696:

Οι νεκροθάφτες του Άμστερνταμ ξεσηκώθηκαν, καθώς οι αρχές επέβαλαν αλλαγές στη διαδικασία των κηδειών.

1747:

Η πρώτη κλινική αφροδίσιων νοσημάτων δημιουργείται σε νοσοκομείο του Λονδίνου.

1865:

Η αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων καταργεί τη δουλεία στην Αμερική, ενώ βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη ο εμφύλιος μεταξύ Βορείων και Νοτίων.

1910:

Τίθεται σε ισχύ ο νόμος που καταργεί επίσημα τη δουλεία στην Κίνα. Έτσι, όλοι οι ενήλικοι σκλάβοι μετατρέπονται σε πληρωμένους εργάτες και οι νέοι κάτω των 25 αφήνονται ελεύθεροι.

1914:

Οι Μεγάλες Δυνάμεις (Γερμανία, Αυστρο-Ουγγαρία, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και Ρωσία) γνωστοποιούν στην Ελληνική Κυβέρνηση ότι παραχωρούν και νομικώς στην Ελλάδα τα νησιά του Αιγαίου, μόνον εφόσον αποσύρει τις δυνάμεις της από τη Βόρεια Ήπειρο και τη νήσο Σάσωνα.

1990:

Το πρώτο εστιατόριο McDonald’s της Ρωσίας ανοίγει στη Μόσχα. Είναι το μεγαλύτερο του κόσμου.

1996:

Κρίση στα Ίμια, και συντρίβεται ένα ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού.

2008:

Κηδεύεται ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Χριστόδουλος.

2018:

Χιλιάδες κόσμου παρακολουθούν το σπάνιο αστρονομικό φαινόμενο: την προσέγγιση του δορυφόρου μας στο περίγειό του (στη μικρότερη απόστασή του από τη Γη) και ταυτόχρονα την ολική έκλειψη Σελήνης.