Το δίλημμα του φυλακισμένου μέσα από ένα βίντεο κι ένα παιχνίδι

Το δίλημμα του φυλακισμένου είναι ένας πολύ απλός τρόπος να μιλήσουμε για την Θεωρία των Παιγνίων και την εμπιστοσύνη μέσα στην κοινωνία

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Είμαι σίγουρη ότι Η Θεωρία των Παιγνίων δε σου είναι άγνωστη μια και ακούσαμε πολλά γι’ αυτήν από τον Γιάνη Βαρουφάκη πριν λίγα χρόνια.

Τι είναι όμως η Θεωρία των Παιγνίων;

Η θεωρία αυτή είναι ένας διεπιστημονικός ερευνητικός κλάδος των μαθηματικών που εξετάζει τις στρατηγικές επιλογές λογικά σκεπτόμενων παικτών οι οποίοι εμπλέκονται σε ανταγωνιστικές καταστάσεις και δείχνει πως δυο απόλυτα «λογικά» άτομα μπορούν να μην συνεργαστούν, ακόμη και όταν έχουν μεγαλύτερο συμφέρον να το κάνουν.

Ναι! Παρόλο που το κοινό συμφέρον είναι το μόνο συμφέρον, εμείς οι άνθρωποι στις περισσότερες περιπτώσεις επιλέγουμε να μην συνεργαστούμε. Παράδοξο; Και που βρίσκεται η λογική;

Ο Axelrod το 1981 δημοσίευσε με τον Βρετανό εξελικτικό βιολόγο William Donald Hamilton ένα άρθρο στο περιοδικό Science, αποδεικνύοντας πως η συνεργασία είναι η απαραίτητη εξελικτική σταθερή στρατηγική που επιτρέπει στα είδη να επικρατήσουν και να επιβιώσουν. Αυτό ας το κρατήσουμε.

Το δίλημμα του φυλακισμένου

Το δίλημμα του φυλακισμένου είναι ένα βασικό πρόβλημα της θεωρίας των παιγνίων. Εξετάζει πώς συμπεριφέρομαι εγώ σε έναν άλλο άνθρωπο με τον οποίο έχω επαγγελματική ή προσωπική σχέση και δείχνει ότι όταν και οι δύο επιδιώκουμε το προσωπικό μας συμφέρον, βγαίνουμε και οι δύο χαμένοι. Αν τώρα εγώ κερδίσω την εμπιστοσύνη του άλλου και έπειτα τον εξαπατήσω για το προσωπικό μου συμφέρον, τότε μεγιστοποιώ το κέρδος μου βραχυπρόθεσμα, καταστρέφοντας τον άλλον. Βέβαια μακροπρόθεσμα και έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη του άλλου μάλλον δεν θα καταφέρω να κερδίσω αυτήν την παρτίδα ξανά, οπότε θα ψάξω να βρω άλλο «θύμα», κάτι που ευνοεί τις περιστασιακές ανούσιες σχέσεις. Τώρα αν και οι δύο – εμείς, οι λογικά σκεπτόμενοι άνθρωποι – φροντίσουμε για το κοινό συμφέρον, βγαίνουμε εξίσου κερδισμένοι και οι δύο. Οι οικονομολόγοι αναφέρονται σε αυτό ως «Ισορροπία Nash» μετά την απονομή του βραβείου Νόμπελ στον John Nash και τη βραβευμένη με Όσκαρ βιογραφική ταινία «A Beautiful Mind».

Ερχόμαστε αντιμέτωποι με το δίλημμα του φυλακισμένου καθημερινά – από τις επαγγελματικές μέχρι τις ερωτικές μας σχέσεις, ακόμα και σε εθνικό επίπεδο.

Η υπόθεση έχει ως εξής: Δύο συλληφθέντες ανακρίνονται ταυτόχρονα, αλλά χωρίς να έχουν επικοινωνία ο ένας με τον άλλο. Τους γίνεται γνωστό πως αν καταδώσουν τον συνεργάτη τους και οι δύο, θα τιμωρηθούν και οι δύο από 10 χρόνια. Αν δεν μιλήσει κανείς, θα γλιτώσουν με 1 χρόνο στη φυλακή. Αν μιλήσει μόνο ο ένας και ο άλλος σιωπήσει, ο ένας θα αφεθεί ελεύθερος και ο άλλος θα κάτσει 20 χρόνια στη φυλακή.

Τι θα επιλέξουν οι συλληφθέντες και πώς το συγκεκριμένο υπόδειγμα χρησιμοποιείται στην θεωρία; Η απάντηση στο βίντεο της Καθημερινής Φυσικής.

Η αξία της εμπιστοσύνης

Εμπιστοσύνη, trust ή όπως θες πες την, η λέξη θα παίξει πολύ τον επόμενο καιρό, καθώς θα προσπαθούμε να ξαναφτιάξουμε τις ζωές μας, σε επαγγελματικό και ανθρώπινο επίπεδο. Πώς όμως εμπιστευόμαστε; Εμπιστευόμαστε τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις που αποδεικνύουν ότι έχουν καλοσύνη, ακεραιότητα, ικανότητα και προβλεψιμότητα. Έχουν όμως;

Σε μια πρώτη αφελή ανάγνωση, η ζωή μας μαθαίνει να αρπάζουμε ότι μπορούμε ωφελούμενοι από την αλτρουιστική συμπεριφορά των άλλων. Και κάπως έτσι το περιβάλλον μας μαθαίνει να μην εμπιστευόμαστε και να μην επενδύουμε στον εμπιστοσύνη.

Σε μια πιο ευφυή ανάγνωση όμως, καταλαβαίνουμε ότι είμαστε ο ένας το περιβάλλον του άλλου, οπότε το παιχνίδι το καθορίζουμε εμείς. Κι εμάς μας «συμφέρει» η εμπιστοσύνη και οι βαθιές, ουσιαστικές σχέσεις.