Kalli Την Πρωτοχρονιά, παραδοσιακά κόβουμε την «τυχερή» μας βασιλόπιτα, ένα έθιμο που έχουμε πολλά χρόνια στη χώρα μας και πρωταγωνιστεί σε κάθε ελληνικό σπίτι εκείνη τη μέρα. Παίρνει την ονομασία της από την γιορτή του Αγίου Βασιλείου και… έλα πες την αλήθεια…
θέλεις να κερδίσεις το φλουρί!
Η βασιλόπιτα γίνεται με διάφορους τρόπους, από μέρος σε μέρος, αλλά φτιάχνεται κυρίως με αλεύρι, αυγά, γάλα και ζάχαρη. Είναι φουσκωτή, αφράτη και γλυκιά. Μέσα μπορεί να έχει ξηρούς καρπούς και σταφίδες, αλλά και κάποια γεύση όπως λεμόνι, πορτοκάλι, κάστανο. Στην επιφάνεια της πασπαλίζουμε ζάχαρη άχνη, ενώ γράφουμε (συνήθως με αποφλοιωμένα αμύγδαλα) τον αριθμό του καινούριου έτους. Η διακόσμηση της μπορεί να γίνει και με ρόδι, το φρούτο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.
Το ελληνικό έθιμο της βασιλόπιτας
Η κοπή της βασιλόπιτας παραδοσιακά γίνεται παραμονή της Πρωτοχρονιάς (στην αλλαγή) ή ανήμερα της μέρας. Βέβαια σε πολλά σπίτια ή μαγαζιά – κυρίως σε σωματεία, επαγγελματικές ενώσεις και οργανώσεις – η κοπή γίνεται και τις επόμενες ημέρες, μέχρι τα τέλη του Φλεβάρη.
Κατά το εθιμικό τελετουργικό, ο νοικοκύρης του σπιτιού σταυρώνει τη βασιλόπιτα και έπειτα αφού τη κόψει, μοιράζει τα κομμάτια στα μέλη της οικογένειας και στους φιλοξενούμενους. Ξεχωριστό κομμάτι έχει ο Χριστός, η Παναγιά, το σπίτι, ενώ μερικοί κόβουν και για τον Άγιο Βασίλη, τον σπιτονοικοκύρη, τη δουλειά και για τους ξενιτεμένους.
Μέσα στο ζυμάρι υπάρχει το περιβόητο τυχερό νόμισμα. Σε όποιου το κομμάτι «πέσει» το νόμισμα, τότε αυτός θα έχει τύχη και ευλογία το νέος έτος.
Οι υπόλοιποι… του χρόνου θα ξανά δοκιμάσουν τη τύχη τους!
Παλαιότερα, σε πολλές αγροτικές περιοχές, αντί για νόμισμα τοποθετούσαν ένα κλαδάκι της παραγωγής τους (άχυρο, κλήμα, ελιά) και όποιος το τύχαινε θα είχε καλή σοδειά.
Ιστορία & Χριστιανική παράδοση του εθίμου
Η ιστορία για το έθιμο της βασιλόπιτας ξεκινάει από πολύ παλιά. Από τότε που τελούταν η αρχαία ελληνική εορτή των «Κρονίων» (και αργότερα των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι. Κατά τη διάρκειά της γιορτής, προσφέρονταν ως δώρα καρποί και πλακούντες (πίτες) μέσα σε χρυσά φύλλα.
Η χριστιανική ιστορία:
Ήταν παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Ο άγιος Βασίλειος ήταν επίσκοπος της Καισαρείας της Καππαδοκίας, στη Μικρά Ασία. Εκείνη την ημέρα ο έπαρχος της Καππαδοκίας πήγε να εισπράξει φόρους με πρόθεση να λεηλατήσει. Από τον φόβο τους οι κάτοικοι, ζήτησαν από τον επίσκοπο τους να τους προστατέψει. Εκείνος ζήτησε από τους πλούσιους να μαζέψουν πολύτιμα αντικείμενα ώστε να τα δώσουν στον κατακτητή ως λύτρα. Πράγματι μαζεύτηκαν πολλά. Τελικά ο άγιος τον έπεισε να φύγει χωρίς να πάρει κάτι και έτσι τα αντικείμενα έπρεπε να επιστραφούν στους κατόχους τους. Η άλλη εκδοχή λέει πως εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε ο Άγιος Μερκούριος, έδιωξε τους εχθρούς και απέτρεψε το κακό να γίνει.
Επειδή όμως η επιστροφή ήταν δύσκολη έως αδύνατη, γιατί ήταν δύσκολο να ξέρει τι ανήκει σε ποιον, ο άγιος πρότεινε να ζυμωθούν πίτες (πλακούντια) και να βάλουν μέσα στη καθεμιά από ένα αντικείμενο. Και όντως έτσι έγινε.
Σαν από θαύμα όμως, ο καθένας έτυχε το δώρο που πραγματικά του ανήκε!
Και έτσι έγινε παράδοση και έθιμο, η γιορτή του αγίου με πίτα και φλουριά. Ο Άγιος ανακήρυξε ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτόν που κερδίζει το νόμισμα.
Η χριστιανική παράδοση στον Πόντο και τη Μικρά Ασία, θέλει τον Άγιο Βασίλειο να έχει κερδίσει τον έπαρχο σε χαρτοπαίγνιο και στη συνέχεια να διανέμονται μικρά ψωμιά ή μια μεγάλη πίτα. Γνωστές είναι και η λεγόμενη «πολίτικη» ή «σμυρνέικη» βασιλόπιτα.
Κάνε like και στη σελίδα μας στο facebook Votanistas για να μη χάνεις τα καινούρια μας άρθρα
Διάβασε ακόμη και:
Παραδοσιακά πιάτα των Χριστουγέννων σε διάφορα μέρη της Ελλάδας
Το τραπέζι των Χριστουγέννων – Ιδέες για να το διακοσμήσεις διαφορετικά
9 καρυκεύματα για τα Χριστούγεννα – Οι χριστιανικές ιστορίες τους
Η μυρωδιά των Χριστουγέννων – Βότανα για τα Χριστούγεννα
Γιατί γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου – Πώς καθιερώθηκε η ημερομηνία
Παραδόσεις και έθιμα των Χριστουγέννων σε 15 χώρες του κόσμου
