Οι Μαγεμένες – Οι “Καρυάτιδες” της Θεσσαλονίκης που μαγεύουν

Οι Μαγεμένες είναι το σημαντικότερο και πιο όμορφο μνημείο της αρχαιότητας στη Θεσσαλονίκη και έχουν εξάψει τη φαντασία όσο κανένα άλλο μνημείο της πόλης.

Μόνο που δε βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη. Δεν είναι τυχαίο που ονομάζονται «Καρυάτιδες της Θεσσαλονίκης» μια και το 1864 τις έκλεψε ο Γάλλος Έλγιν, ένας τύπος με το όνομα Εμανουέλ Μίλερ με αποτέλεσμα να βρίσκονται τα τελευταία 150 χρόνια στο Λούβρο. Οι Γάλλοι με ένα προφανές θράσος μας έχουν φτιάξει αντίγραφα τους –έναντι υψηλού αντιτίμου και μετά από τις συντονισμένες προσπάθειες πολλών τοπικών φορέων- που μπορείς να τα δεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, όπως κοιτάς την είσοδο αριστερά, απέναντι από το Βελλίδειο.

Τι είναι οι Μαγεμένες

Οι Μαγεμένες είναι 8 αγάλματα ύψους 20 μέτρων που παριστάνουν ανάγλυφες μυθολογικές μορφές. Φιλοτεχνήθηκαν γύρω στον 2^ο αιώνα μ.Χ. και παριστάνουν τον νεαρό θεό Διόνυσο δίπλα σε έναν πάνθηρα, την Αύρα με το πέπλο της, την Αριάδνη στεφανωμένη με τα φύλλα μιας κληματαριάς, τη Λήδα μαζί με τον κύκνο, μια Μαινάδα που παίζει διπλό φλάουτο, το Γανυμήδη μαζί με τον Δία μεταμορφωμένο σε αετό και έναν Διόσκουρο με μια αναπαράσταση αλόγου στα πόδια του.

 

Τοποθετούνται ιστορικά στην περιοχή της πλατείας Αριστοτέλους στην Αρχαία Αγορά, δίπλα από τα Λουτρά Παράδεισος, χωρίς να έχουμε βρει τίποτα που να μαρτυρά την παρουσία τους εκεί.

Οι Μαγεμένες επιβιώνουν τον Μεσαίωνα και καταλήγουν να κοσμούν το σπίτι ενός πλούσιου Εβραίου υφασματέμπορα  στην τότε εβραική συνοικία Rogos, έστω και μισοχωμένες στη γη.  Εκείνη την εποχή ονομάζονται Las Incantandas, ενώ έχουν ονομαστεί κατά καιρούς και «Καλοκυράδες της Αγοράς», «Είδωλα», «Φιγούρες Αγγέλων» και «Σουρέτι Μελεκί» από τους Τούρκους.

Η λεηλασία

Ο Εβραίος ιδιοκτήτης δεν εκτιμά το μνημείο και φτάνει στο σημείο να σπάει και να πουλάει κομματάκια στους τουρίστες της εποχής.

Μέχρι που έρχεται ο Μίλερ και σπάει άκαρδα τα αγάλματα για να τα μεταφέρει μέσα σε κλίμα έντονης διαμαρτυρίας Ελλήνων, Εβραίων και Τούρκων κατοίκων της πόλης που προσπαθούν μάταια να εμποδίσουν το έργο του βάνδαλου, πολλοί από αυτούς μάλιστα με δάκρυα στα μάτια.

Ο άσχετος που ονειρευόταν πολύ καιρό τις 8 Μαγεμένες μάλιστα, δεν κρατάει σημειώσεις κατά την αποσυναρμολόγηση με αποτέλεσμα να μη μπορέσει ποτέ να γίνει σωστά η συναρμολόγηση, ενώ κάποια από τα κομμάτια πέφτουν στα λασπωμένα δρομάκια της Θεσσαλονίκης κατά τη μεταφορά και χάνονται για πάντα.

Το 1997 βρέθηκε ένα φθαρμένο κομμάτι που ήταν το κεφάλι της Πέμπτης Μαγεμένης και το οποίο εκτίθεται στραπατσαρισμένο στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης.

Γιατί ονομάζονται Μαγεμένες

Οι Μαγεμένες πήραν το όνομά τους σύμφωνα με τον Θρύλο από κάτι ερωτικές περιπέτειες…μα ποιου άλλου; Του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Μακεδόνας γόης, σύμφωνα με τον μεσαιωνικό μύθο ερωτεύτηκε μια παντρεμένη βασίλισσα της Θράκης, την εποχή που φιλοξενούσε αυτήν και τον άντρα της στο παλάτι του. Ο ζωηρός Αλέξανδρος επισκεπτόταν την όμορφη βασίλισσα στο δωμάτιο της τα βράδια περνώντας από την στοά όπου ιστορικά βρίσκονταν οι Μαγεμένες.

Όταν ο απατημένος σύζυγος έμαθε τα καμώματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ανέθεσε σε έναν Πόντιο Μάγο να τιμωρήσει το παράνομο ζευγάρι και αυτός με τη σειρά του έσπειρε στη μυστική στοά των Μαγεμένων μάγια τόσο τρομερά που όποιος θα περνούσε από εκεί θα μαρμάρωνε.

Ο δάσκαλος Αριστοτέλης που προστάτευε τον μικρό Αλέξανδρο κατάλαβε την παγίδα και του σφύριξε να μην πάει το συγκεκριμένο βράδυ στο δωμάτιο της.

Κάπως ήρθαν τα πράγματα και αντί για τον Μέγα Αλέξανδρο στη στοά βρέθηκε η βασίλισσα με την υπηρέτρια της, τον σύζυγο και τον Μάγο και μαρμάρωσαν όλοι. Τα μάρμαρα αποτέλεσαν το υλικό από το οποίο φτιάχτηκαν οι μυθολογικές μορφές και έμειναν στην ιστορία να θυμίζουν τη συζυγική απιστία.

Εμείς δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε κάποτε να γίνουν προσπάθειες για την επιστροφή και των δικών μας Καρυάτιδων στην πατρίδα τους. Τη Θεσσαλονίκη.

Ακολούθησε τους Ντεμέκ Ταξιδιώτες στο Instagram για περισσότερα ταξίδια